Een ontwikkelingsvoorsprong bij jonge kinderen; zo herken je het!

Door Marieke
Zo herken je een ontwikkelingsvoorsprong bij jonge kinderen

Elk kind is uniek, dat is een ding wat zeker is. Het ene kind kan al voor zijn eerste verjaardag volledig los lopen, terwijl het nog geen woordje zegt. Het andere kind praat al met hele volzinnen, maar lopen, ho maar. En dat is niet erg, het komt vaak allemaal vanzelf wel goed. Elk kind ontwikkelt zich op zijn manier en in zijn eigen tempo. Maar wat als je merkt dat je kind een duidelijke ontwikkelingsvoorsprong heeft? In dit artikel vertellen wij je wat er precies bedoeld wordt met hoogbegaafdheid en hoe je een ontwikkelingsvoorsprong bij je nog jonge kind kunt herkennen.

Wanneer is er sprake van hoogbegaafdheid?

Gemiddeld ligt het IQ van een mens tussen de 90 en 110. Als iemand een IQ van 130 of hoger heeft, dan is hij hoogbegaafd.

Een hoogbegaafd kind beschikt over drie persoonlijkheidskenmerken:

  • hoog intellectueel vermogen
  • taakgerichtheid en volharding
  • creatief vermogen om originele oplossingen voor problemen te bedenken.

Echter, bij peuters en kleuters spreekt men vaak nog niet van hoogbegaafdheid, maar van een ontwikkelingsvoorsprong. Een ontwikkelingsvoorsprong is een voorsprong in de ontwikkeling die een kind heeft in vergelijking met het niveau wat gezien zijn leeftijd wordt verwacht. Op jonge leeftijd is het nog niet duidelijk of de voorsprong van tijdelijke aard is, of van blijvende aard. Dit komt omdat de ontwikkeling van een peuter en kleuter nog in sprongen verloopt. De ene keer gaat de ontwikkeling op een bepaald gebied heel snel, om vervolgens weer een tijd stil te zijn.

Hoe kun je een ontwikkelingsvoorsprong herkennen

Er zijn een aantal kenmerken te noemen waaraan je een ontwikkelingsvoorsprong kunt herkennen. Een baby of peuter met een ontwikkelingsvoorsprong:

  • Is alert
  • Is snel uitgekeken op speelgoed
  • Heeft een sterke eigen wil
  • Maakt sneller oogcontact
  • Heeft minder slaap nodig dan de gemiddelde baby
  • Kan op 1-jarige leeftijd zinnen spreken van 2 tot 3 woorden
  • Kan als voor zijn eerste verjaardag lopen
  • Slaat vaak kruipen over
  • Reageert snel op zijn omgeving
  • Is gevoelig voor geluiden en andere prikkels

Bovenstaande punten geven slechts een indicatie van hoogbegaafdheid. Als een baby aan bepaalde punten voldoet, wil dat niet meteen zeggen dat hij hoogbegaafd is. Andersom geldt ook; een hoogbegaafd kind voldoet niet aan al deze kenmerken. Het geeft een indicatie en als ouder weet je dat je het in de gaten moet houden.

Peuters

Bij een peuter is een ontwikkelingsvoorsprong alweer iets makkelijker te herkennen. Heb je een peuter die zeer ondernemend is, die motorisch vaardig is en al vroeg een begrip voor kleuren, getallen en letters ontwikkelt? Dan is het verstandig om je peuter in de gaten te houden. Ook peuters kunnen snel verveeld raken als speelgoed niet voldoende uitdaging meer biedt. Een tv-programma speciaal voor peuters kan al snel heel saai zijn. Puzzels van 16 stukjes bieden geen uitdaging meer en je peuter draait de puzzel om en maakt alleen de achterkant. Of je peuter praat al met volzinnen die je niet van een peuter zou verwachten. Heeft je peuter een apart gevoel voor humor? Is het goed in het leggen van verbanden en het maken van grote denk- en leerstappen? Of heeft het specifieke diepgaande interesses in bepaalde thema’s? Zomaar voorbeelden waaraan je een ontwikkelingsvoorsprong kunt herkennen.

Kleuters

Als een kleuter 4 jaar gaat hij naar school. Aan een aantal kenmerken kun je een kleuter met ontwikkelingsvoorsprong herkennen:

  • Langdurige concentratie, zolang het maar iets is wat hem interesseert.
  • Uitstekend werkgeheugen
  • Goed kunnen redeneren en het bedenken van creatieve oplossingen voor een probleem
  • Sterke interesse in oorzaak en gevolg
  • Stelt veel hoe, waarom en wat-als vragen
  • Gevoelig; reageert intens op geluiden, geur, smaak, gevoel
  • Is meer bezig met leren dan met spelen
  • Speelt liever met oudere kinderen of volwassenen
  • Houdt van gecompliceerde spellen en puzzels
  • Gevoel voor humor
  • Leren zich vroegtijdig en snel dingen aan, zoals lezen en rekenen

Maak het bespreekbaar

Kleuters die niet erkend en herkend worden kunnen op de basisschool al snel voor problemen zorgen. Heb jij, als ouder, het vermoeden dat je er sprake is van een ruime ontwikkelingsvoorsprong of denk je dat je kind hoogbegaafd is? Praat erover met de leerkracht van je kind. Maak het bespreekbaar. Door op tijd te signaleren dat je kind een ruime ontwikkelingsvoorsprong heeft en dit ook bespreekbaar te maken, kun je voorkomen dat je kind later, wanneer hij op school zit, tegen problemen aan loopt. Verdiep je dan ook in de thema’s ontwikkelingsvoorsprong en hoogbegaafdheid zodat jij, samen met de leerkracht, je kind op de beste manier kunt ondersteunen.

Toch zijn veel ouders er huiverig voor om hun vermoedens uit te spreken. En dat snappen wij ook. Als ouder voel je je de opschepper die denk dat zijn kind hoogbegaafd is. Toch is het belangrijk om je uit te spreken naar de leerkracht. Hoe lastig ook, ga met de leerkracht in gesprek. Een hoogbegaafde heeft onderwijs op maat nodig en als dat niet geboden wordt, dan kan dat al snel voor problemen zorgen.

Onderpresteren

Veel kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong gaan zich al snel aanpassen aan het niveau van de kinderen in zijn klas. Dit kan al binnen 3 weken gebeuren waardoor er soms automatisch een achteruitgang in de ontwikkeling zichtbaar is. Dit maakt het vaak ook lastig om hoogbegaafdheid in de klas te herkennen. Kinderen kunnen dan weer terugvallen en in plaats van netjes binnen de lijnen kleuren gaan ze weer krassen (de andere kinderen doen dat immers ook). Het is ook belangrijk om te weten dat hoogbegaafde kinderen vaak een a-synchrone ontwikkeling doormaken. Op het ene gebied kunnen ze al ver vooruit zijn, terwijl ze op het andere gebied nog kunnen achterlopen. Dat is best verwarrend en kan je onzeker maken.

Het is daarom enorm belangrijk dat de leerkracht bekend is met de valkuilen van hoogbegaafdheid. Denk dan aan faalangst, de executieve functies, moeite hebben met leren leren, onderpresteren of moeite hebben met contacten leggen. Een hoogbegaafd kind heeft extra begeleiding nodig om ervoor te zorgen dat hij voldoende gemotiveerd en uitgedaagd blijft en met plezier naar school blijft gaan.

Lees ook: De eerste schoolweken; zo ga je om met een prikkelbaar kind
Lees ook: Deze tips maken het afscheid nemen op school makkelijker

You may also like

Laat een reactie achter

%d bloggers liken dit: